Een woord vooraf

Dit is de laatste jaarrekening van het college dat uitvoering gaf aan het coalitieakkoord ‘Ondernemend, sociaal, duurzaam en dichtbij’. De afgelopen jaren heeft de gemeente intensiever met bewoners, ondernemers en instellingen samen gewerkt aan een gemeente waar mensen met plezier wonen, werken en recreëren. Het geplande beleid is vrijwel volledig gerealiseerd en binnen de beschikbare budgetten. De gemeente heeft mede door gedegen financieel beleid een gezonde financiële positie met voldoende reserves.

Ook in het laatste (kalender)jaar van deze collegeperiode heeft de gemeente veel geïnvesteerd in bereikbaarheid, sport, openbare ruimte, onderwijs en verduurzaming en een betere samenwerking met ondernemers en inwoners. Daarbij is met 69% een hoger percentage investeringen gerealiseerd dan in voorgaande jaren. Deze investeringen zorgen ervoor dat Leidschendam-Voorburg een aantrekkelijke groene woongemeente blijft. Het aantal inwoners is ook afgelopen jaar weer gegroeid. Inwoners vinden het prettig en veilig wonen in hun buurt en zijn tevreden over voorzieningen. De jeugdwerkloosheid daalt, het gebruik van Wmo begeleiding is gestegen. De verduurzaming van woningen zet met steun van de gemeente stevig door.

Sinds maart 2017 bevordert de gemeente de bewustwording van een gezonde leefstijl onder jongeren met de aanpak Jongeren Op Gezond Gewicht. Vijf openbare speellocaties zijn gerenoveerd. Een aantal scholen is vernieuwd en uitgebreid, andere nieuwbouw voor scholen en integrale kindcentra zijn onderweg. De bouw van het Kulturhus, een ‘huiskamer’ voor de hele Stompwijkse gemeenschap, is in 2017 gestart. Spelregels voor glastuinbouw gaan zorgen voor een compacte, economisch vitale en aantrekkelijke Meeslouwerpolder.

Het eindresultaat van de jaarrekening 2017 bedraagt afgerond 1,2 miljoen euro nadelig. Dit levert ten opzichte van de begroting 2017 een voordeel op van 177.000 euro. Het voordeel ontstaat door een hogere uitkering uit het Gemeentefonds en lagere kosten door bijvoorbeeld invoeren van LED-verlichting, maar ook door vertraging of fasering van verschillende activiteiten. De groei in hulp aan kinderen en daardoor het nadeel op jeugdzorg is bekend. De lagere kosten voor begeleiding (WMO), arbeidsparticipatie en huisvesting statushouders compenseren dit gedeeltelijk.

Het financieel beheer is op orde. We zien daarbij de komende jaren ontwikkelingen die de gemeente kansen bieden. Zo groeit het aantal inwoners van onze gemeente sterk, wat onder meer slim ruimtegebruik noodzakelijk maakt. Inwoners praten steeds vaker mee over beleid dat hen en hun omgeving aangaat en nemen steeds vaker zelf initiatief om daarin van betekenis te zijn. Voor kwetsbaren in de samenleving wordt het steeds ingewikkelder om zich te kunnen handhaven. Deze ontwikkelingen en de omslag naar een duurzamere, schonere samenleving vragen van de gemeenteraad dit voorjaar keuzes hoe met deze kansen en opgaven om te gaan.

Het college van burgemeester en wethouders van Leidschendam-Voorburg,

Klaas Tigelaar
Bianca Bremer
Lia de Ridder
Nadine Stemerdink
Floor Kist
Leidschendam-Voorburg, 15 mei 2018

Wat hebben we gedaan in 2017?

Met de jaarrekening 2017 legt de gemeente Leidschendam-Voorburg financiële verantwoording af en wordt het jaar financieel afgesloten. De bestuurlijke samenvatting hiervan geeft een beeld van de onderwerpen waar de gemeente zich in 2017 op heeft ingezet. Net als vorig jaar, wordt dit gedaan aan de hand van de vier thema’s “ondernemend, sociaal, duurzaam en dichtbij.”

Een ondernemend 2017

Versterken lokale economie
Een bloeiende lokale economie is belangrijk voor de leefbaarheid. Winkels en bedrijven zorgen voor reuring en voor banen. Onder het motto ‘niet praten maar doen’ is de gemeente gestart met concrete acties, om het ondernemen in Leidschendam-Voorburg te vergemakkelijken. In 2017 is de Economische agenda opgesteld met diverse ondernemers en andere betrokkenen en vastgesteld door de raad. Ook is het uitvoeringsprogramma 2017-2018 opgesteld. Hierin staan concrete acties, waarvan de eerste in 2017 zijn gerealiseerd, zoals de revitaliseringsstrategie bedrijventerreinen voor een goede mix tussen wonen en bedrijvigheid in de gemeente. De pilot mengvormen winkel en horeca is volgens planning afgerond en er is veel animo voor verdere uitwerking. Voor het vervolg is de gemeente echter afhankelijk van aanpassingen in de wetgeving. Het platform Economie Onderwijs Arbeidsmarkt heeft met succes gewerkt aan resultaatgerichte samenwerking en het vergroten van de bekendheid van het platform.

Winkelgebieden
Aantrekkelijke winkelgebieden zijn van groot belang voor de economie en de leefbaarheid. De gemeente heeft met ondernemers en omwonenden verder gewerkt aan een toekomstbestendig Huygenskwartier. Voor Damcentrum is een nieuwe parkeerbalans vastgesteld met aandacht voor de bewoners, ondernemers en bezoekers van het centrum. Ondernemers hebben in 2017 een nieuw beeldmerk en uitingsvorm gelanceerd. In de zomer van 2017 is het informatiepunt Mall of the Netherlands geopend. De verbouwing naar een uniek topregionaal winkelcentrum verloopt voorspoedig. Na de sloopwerkzaamheden is de nieuwbouw inmiddels gestart. De eerste contouren van Fresh!, de nieuwe versmarkt binnen Mall of the Netherlands, zijn zichtbaar.

Recreatie en Toerisme
Samen met inwoners, ondernemers en betrokkenen voerde de gemeente de agenda Recreatie en Toerisme uit. De visie en het uitvoeringsprogramma zijn in juli vastgesteld als onderdeel van de Economische Agenda. De tijdrit van de BinckBank-tour is in augustus goed en veilig verlopen en is een goede promotie geweest voor de gemeente en specifiek voor het Huygenskwartier Voorburg. Ook de deelname aan ‘Entente Florale’, de nationale groencompetitie van steden, heeft Leidschendam-Voorburg beter op de kaart gezet. De Vlietdagen, het grote jaarlijkse meerdaagse evenement rondom de Vliet, werd volop bezocht.

Een sociaal 2017

Sociaal Kompas
In 2017 is het Sociaal Kompas door de gemeenteraad vastgesteld. Het Sociaal Kompas is het beleidsplan 2017-2020 waarin de koers en knooppunten staan waarlangs de gemeente Leidschendam-Voorburg, samen met partners, organisaties en inwoners bouwt aan een samenleving waar iedereen meetelt en kan meedoen. Het Sociaal Kompas is ontwikkeld met veel partners, verenigingen en organisaties en beslaat het hele sociaal domein (jeugd, maatschappelijke ondersteuning, participatie, welzijn, onderwijs, gezondheid en cultuur). Het Sociaal Kompas biedt ruimte voor initiatieven en ruimte voor maatwerk aan inwoners.

Gezond en veilig opgroeien
De gemeente heeft met het traject "Tekenen voor jeugdpreventie" in 2017 ingezet op het versterken van de verbinding en samenwerking tussen de jeugdpreventiepartners. De partners hebben gezamenlijk spelregels opgesteld, die de basis vormen voor innovatieve, gemeenschappelijke preventieve interventies en activiteiten. Een aantal van deze activiteiten wordt onder de naam “(Op)tijd voor jeugd” ontwikkeld.

Sportclubs, maatschappelijke organisaties, onderwijspartners werken vanuit de Visie op sport en bewegen (2015) samen aan een vitale samenleving. Sporten en bewegen worden steeds belangrijker om gezond te blijven, maar ook voor het sociale aspect. In Voorburg en Leidschendam zijn fitplaatsen gerealiseerd. Hier kunnen bewoners dichtbij huis gratis sporten. In 2017 is de gemeente gestart met de aanpak Jongeren Op Gezond Gewicht, gericht op de bewustwording van een gezonde leefstijl onder jongeren.

Sporten en spelen stimuleert de gemeente ook met de Krajicek playgrounds. Dit zijn speelpleinen waar begeleiding van deskundige sportleiders aanwezig is in wijken waar de mogelijkheden om te sporten beperkt zijn. In december heeft de gemeente ideeën van leerlingen en buurtbewoners verwerkt in een definitief schetsontwerp voor de Krajicek Playground in Voorburg. De Krajicek Playground in Voorburg is in mei 2018 klaar.

De gemeente heeft verenigingen met de methodiek Maatschappelijk Verantwoord Verenigen ondersteund bij de ontwikkeling naar een bredere maatschappelijke functie in de maatschappij. Er zijn o.a. verenigingstrajecten, meet & match bijeenkomsten en subsidierondes uitgevoerd. Een van de uitkomsten is de samenwerking tussen voetbalvereniging RKAVV en carnavalsvereniging De Damzwabbers. Het clubhuis van RKAVV wordt daardoor steeds beter benut.

Regie houden en zelfstandig functioneren
De gemeente heeft in 2017 verder geïnvesteerd in het ondersteunen van bewoners bij zelf keuzes maken en zelfstandig kunnen blijven functioneren. De gemeente heeft een visie opgesteld op de ondersteuning van mantelzorgers. Via het actieprogramma Langer Zelfstandig Wonen zet de gemeente zich met partners in om meer mensen in staat te stellen (begeleid) zelfstandig te leven. De eigen bijdrage voor Wmo Begeleiding is met ingang van 2017 afgeschaft. Deze maatregel heeft geleid tot een toename in het gebruik. Daarnaast is nu voor alle cliënten voorzien in een sociaal contactmoment.

Onderwijs
De jeugd heeft de toekomst en die begint vandaag. In de onderwijsvisie staat het kind en zijn omgeving dan ook centraal, van wieg tot volwassenheid. Samen met scholen, kinderopvangorganisaties, sportclubs en de GGD voert de gemeente de Lokale Educatieve Agenda uit. Eind 2017 zijn er zeker op acht plekken scholen en kinderopvangorganisaties bezig met de planvorming voor een Integraal Kindcentrum (IKC). Inhoudelijke uitgangspunten voor een IKC zijn met de partners vastgelegd en verder verdiept in een onderwijsconferentie met de educatieve partners. Er is sprake van brede school ontwikkeling bij enkele scholen voor voortgezet onderwijs.

Goed onderwijs heeft goede schoolgebouwen nodig. Volgens de wet is elke gemeente hier verantwoordelijk voor. Goede schoolgebouwen voldoen aan de eisen van nu: ze moeten veilig, comfortabel en duurzaam zijn, goed onderhouden en met een gezond binnenklimaat. Deze uitgangspunten zijn vastgelegd in het Integraal Huisvestingsplan. In 2017 zijn het nieuwe gebouw van de basisschool Groen van Prinsterer en de uitbreiding van basisschool de Emmaüs in gebruik genomen. In deze laatste school is extra ruimte voor kinderopvang gerealiseerd, wat een IKC mogelijk maakt. Er zijn voor de Integrale Kindcentra De Tol en Heeswijk informatieavonden voor bewoners georganiseerd. Hierbij zijn bewoners geïnformeerd over de voorgenomen nieuwbouwplannen en hebben bewoners ideeën en suggesties gedaan voor het vormgeven van het gebouw en inrichting van de omgeving. Ook is er een Integraal Huisvestingsplan voor het Voortgezet onderwijs opgesteld en kan Veurs Voorburg starten met de nieuwbouwplannen bij de Rijnlandlaan.

Meer bewoners aan het werk
Werk is belangrijk om mee te kunnen doen in de samenleving. In 2017 hebben 387 mensen met behulp van de gemeente een betaalde baan gevonden. Bijstandscliënten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt zijn geactiveerd om mee te doen in de maatschappij.

De juiste opleiding of een leuke baan vinden is niet altijd makkelijk. De ontwikkelroute van het jongerenloopbaancentrum helpt jongeren op weg. Naast een administratie-, sollicitatietraining en coaching komen ze nu ook in beweging door te sporten. Het beweegprogramma heeft een positief effect op het dagritme, discipline en zelfvertrouwen van de jongeren. Jongeren die buiten beeld zijn geraakt, zijn in 2017 thuis bezocht. Deze jongeren worden verder gestimuleerd en gemotiveerd. De jeugdwerkloosheid is gedaald van 259 in 2016 naar 215 in oktober 2017. Dit ondanks een instroom in 2017 van 84 jonge statushouders.

In 2017 is gewerkt om statushouders te leiden naar (vrijwilligers)werk of stages. Er is een MBO-schakelprogramma voor jongeren tussen 18 en 27 jaar gerealiseerd, begeleiding naar studie voor hoogopgeleiden en onderzoek naar effectieve trajecten. Alle vluchtelingen zijn begeleid naar zelfredzaamheid en scholing en/of werk.

Zorg en ondersteuning voor wie dat nodig heeft
Leidschendam-Voorburg werkt continu aan het verbeteren van de uitvoering van haar taken op grond van de Jeugdwet, de Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet. Inwoners kunnen sinds medio 2017 terecht bij het Sociaal Servicepunt voor informatie en advies voor alle vragen op het gebied van onder meer opvoeden, opgroeien, wonen, welzijn en sociale contacten. Hulpvragen van inwoners aan de gemeente worden sinds juli 2017 in multidisciplinaire teams opgepakt.

Een duurzaam 2017

Aan de slag met duurzaamheid
Samen met inwoners en bedrijven zet de gemeente een stap vooruit om Leidschendam-Voorburg duurzamer te maken. De subsidie leidt in 2017 tot 7.000 m2 zonnepanelen en 4.700m2 groene daken. Ook is de Burgemeester Kolfschotenlaan, de duurzaamste straat van de gemeente, aangelegd. Voor het eerst zijn in één straat integraal duurzame toepassingen op veiligheid, toegankelijkheid en een schone leefomgeving uitgevoerd.

Aardgasvrije nieuwbouw
Duurzaamheid krijgt steeds meer aandacht in ruimtelijke plannen en projecten. Met name (toekomstige) bewoners hechten hier veel waarde aan. In Klein Plaspoelpolder, Vlietvoorde en Schakenbosch en bij de plannen voor Vliethaven en Vlietoevers wordt nieuwbouw aardgasvrij, vooruitlopend op rijksbeleid

Bereikbaar op de fiets
In 2017 is gestart met de uitvoering van diverse fietsprojecten, waaronder delen van de Sterfietsroute en asfaltering van tegelfietspaden. Daarnaast zijn verkeersveiligheidsmaatregelen uitgevoerd op routes van en naar middelbare scholen. Bij station Leidschendam-Voorburg zijn nieuwe fietsenstallingen gerealiseerd. Verder bleek uitbreiding van de fietsenstallingen bij station ’t Loo niet nodig omdat deze voldoende ruimte bieden.

Bouwen aan de weg
Begin september 2017 is gestart met een duurzame en toekomstbestendige reconstructie van de Stompwijkseweg. Het Bestemmingsplan voor de Verbindingsweg is sinds oktober 2017 onherroepelijk. De Verbindingsweg wordt om de kern van Stompwijk aangelegd, tussen de N206 en de Tuinbouwweg/Dr. van Noortstraat.

Droge voeten, goede riolering en schoon en mooi water
De gemeente is niet alleen verantwoordelijk voor het grondwater, het afvalwater en het regenwater, maar ook voor het water in de openbare ruimte. De gemeente wil schoon water dat onze omgeving mooier maakt en geen wateroverlast. Waterspoorpark Nicolaas Beetslaan is in 2017 opgeleverd.

Anders inzamelen van afval
In Voorburg-Midden is als eerste wijk het anders inzamelen van afval ingevoerd. Plastic, metaal en drinkpakken (PMD) brengen inwoners niet meer weg, maar worden voortaan aan huis opgehaald in een container, net als het papier en GFT-afval. Deze containers worden aan huis geleegd. De kleine hoeveelheid restafval die dan nog overblijft, gaat naar een speciale restafvalcontainer in de buurt. Door afval anders in te zamelen, zet de gemeente in op een betere scheiding en verwerking van ons afval.

Een dichtbij 2017

Impuls voor Stompwijk

Voor het behoud van de basisvoorzieningen in Stompwijk investeert de gemeente in een slimme combinatie van voorzieningen op het gebied van onderwijs, kinderopvang, welzijn en zorg, onder één dak; Het Kulturhus. Hierin versterken functies elkaar. De deur is vaker open en elkaar ontmoeten maakt samen iets organiseren makkelijker. De bouw van dit Kulturhus is in 2017 gestart.

Omgevingswet
In 2017 is de Routekaart Omgevingswet vastgesteld door de raad en het programmaplan opgeleverd. De ambitie van het Programma Implementatie Omgevingswet is focus houden, sturen op samenhang tussen het programma en de organisatie en verbinding zoeken met onze omgeving. Met drie projecten - Omgevingsvisie, Digitalisering, Integraal Ruimtelijk Proces Leefomgeving - en een aantal pilots en experimenten is in 2017 gestart. De Omgevingswet is uitgesteld tot 1 januari 2021. Dit verandert niets aan de transitieopgave. Deze gaat voor een groot deel over een andere manier van werken als overheid. Voor fasering van de uitvoering van de routekaart en het programmaplan betekent het meer tijd om onder meer basisregistraties, zaakgericht en ketengericht werken op orde te krijgen.

Jeugd vertegenwoordigd
Er is met ‘De Jeugd Vertegenwoordigd’ verder gewerkt aan het betrekken van jongeren. De groep ambassadeurs geeft de gemeente advies rondom oa. het minimabeleid en hoe we het beste jongeren kunnen bereiken over de regelingen.

Cultuur met iedereen voor iedereen

De cultuurvisie ‘Van Forum tot Universum’ heeft er voor gezorgd dat er al de nodige activiteiten en evenementen zijn georganiseerd. Daarbij zijn diverse iconen van Leidschendam-Voorburg onder de aandacht gebracht. Denk aan de Romeinen, vader en zoon Huygens, Prinses Marianne, Spinoza, de molens van Stompwijk, de sluis in Leidschendam en de Vliet. Cultuur- en maatschappelijke partners en de gemeente hebben gezamenlijk activiteiten ondernomen als pop-up bazar in het Huygenskwartier, lichtkunstfestival en poppodium.

Dienstverlening
De overheid staat in dienst van inwoners, instellingen en bedrijven. Als moderne overheid wil de gemeente de beste dienstverlening aan inwoners, instellingen en bedrijven bieden, die aansluit bij trends en ontwikkelingen in de maatschappij. De gemeente past beleid en gedrag aan op wensen van inwoners en kijken vooruit naar mogelijkheden in de toekomst. In 2017 is de website vernieuwd en is gestart met de pilots Servicepunt Voorburg en het thuisbezorgen van de reisdocumenten. In het Servicecentrum is de pilot met de sociale robot Elvie Pepper uitgevoerd. Ook deze draagt bij aan de dienstverlening aan de inwoners. Er is een burgerbevragingsapp ingericht om de interactie met de inwoners te bevorderen. Deze inspanningen leveren meer gebruiksgemak en minder administratieve lasten voor burgers en ondernemers op, en efficiencywinst voor de gemeente. Met het CBS is het Urban Data Center opgezet, waarmee krachten op het terrein van data, analyse en onderzoek zijn gebundeld. De modernisering van de Basis Registratie Personen is door het Rijk stopgezet. De Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017 zijn goed verlopen. Inwoners hebben op 36 stembureaus hun stem uitgebracht.

Veilig
Veiligheid is een belangrijke voorwaarde voor leefbaarheid. Gemeente, politie en bewoners trekken hierin samen op. De aandacht gaat vooral uit naar het terugdringen van jeugdoverlast, –criminaliteit en woninginbraken. De buurtpreventieteams zijn gedurende het jaar ondersteund en er zijn twee themabijeenkomsten voor de teams georganiseerd. Tijdens oud en nieuw hadden de buurtvaders een belangrijke rol. Verder is gestart met de uitvoering van de door de raad aangenomen motie om bij gebleken belangstelling buurtpreventieteams een AED te verstrekken. Ouderen krijgen meer ondersteuning, zowel preventief als na een incident. Onder andere zijn er preventiebijeenkomsten georganiseerd.

Meeslouwerpolder
In meerdere gebiedssessies, plenaire en individuele gesprekken over gewenste ontwikkelingen heeft de gemeente afgelopen jaar met ondernemers, eigenaren en Adviesraad Stompwijk spelregels opgesteld om de gewenste toekomst van het gebied mogelijk te maken. In september 2017 heeft de gemeenteraad de spelregels vastgesteld. De spelregels beschrijven de richtlijnen die voor gemeente en initiatiefnemers gelden bij een initiatief voor transformatie in het glastuinbouwgebied. De verandering van glastuinbouw naar nieuwe functies zorgen voor een compacte, economisch vitale en aantrekkelijke Meeslouwerpolder.

Klein Plaspoelpolder
Klein Plaspoelpolder verandert van een gebied met grote kantoren en bedrijven naar een groene, duurzame omgeving waar men prettig kan wonen en werken. De sloop van het Billitongebouw heeft in 2017 het panorama van Leidschendam-Voorburg voorgoed veranderd. Op de plek waar het Billitongebouw stond, bouwen ontwikkelaars momenteel 38 eengezinswoningen.

In 2017 heeft de gemeenteraad ingestemd met de spelregels voor de ontwikkeling van het gebied van het tankstation, de voormalige gemeentewerf, het brengstation van Avalex, de betoncentrale en het Damsigt-kantoor. Ook heeft de gemeenteraad besloten dat er binnen dit gebied ruimte moet worden gemaakt voor een maatschappelijk programma, bestaande uit 15% sociale huurwoningen, 15% middeldure huurwoningen en een basisschool. De spelregels zijn vertaald in een (ontwerp) bestemmingsplan.

Toekomstvisie

In de zomer van 2017 heeft de gemeente met bewoners gesprekken gevoerd. Deze gesprekken zijn verwerkt in het ‘Toekomstbeeld LV op de kaart’. Dit toekomstbeeld vormt de basis voor de omgevingsvisie. Hierin werkt de gemeente de hoofdlijnen verder uit.

HET HUISHOUDBOEKJE VAN 2017

Financiële resultaat 2017

Bij het aanbieden van de concept-begroting 2017 is uitgegaan van een verwacht positief resultaat over 2017 van € 565.000. Op basis van de Nota van Wijziging is dit bedrag met € 594.000 naar beneden bijgesteld. Het jaar 2017 begon daarom met de verwachting dat we het jaar zouden afsluiten met € 29.000 in de min. Als gevolg van mee- en tegenvallers in de loop van het jaar, zijn bij de tweede tussentijdse rapportage 2017 en de nota van wijziging bij de begroting 2018 diverse budgetten bijgesteld. Het saldo van de mee- en tegenvallers leidde tot een verwacht tekort van € 1,4 miljoen.

Het eindresultaat van 2017 bedraagt afgerond € 1,2 miljoen nadelig, wat ten opzichte van de begroting een voordeel betekent van € 177.000. In het overzicht hieronder staat per programma welk bedrag was begroot, wat is uitgegeven en wat het verschil tussen beide is.

Een min in de kolom Begroting en de kolom Jaarrekening staat voor een last. Een min in de kolom Verschil betekent een nadelig verschil: er is meer uitgegeven of minder ontvangen dan begroot. Een plus betekent een voordelig verschil: er is minder uitgegeven dan begroot of meer ontvangen dan begroot.

De programma's met een voordelig dan wel nadelig saldo groter dan € 250.000 worden hieronder op hoofdlijnen toegelicht.

Programma 0 Bestuur en Ondersteuning (per saldo € 318.000 voordeel)

Het voordeel op dit programma wordt veroorzaakt door een hogere uitkering uit het gemeentefonds van € 640.000. Het betreft hier per saldo een voordeel uit de decembercirculaire. Dit voordeel is onder andere ontstaan door de decentralisatie uitkering verhoogde asielinstroom (€ 140.000). Deze inkomsten zullen in 2018 gebruikt worden voor de integratie en participatie van de groep statushouders die in de tweede helft van 2017 is gehuisvest (zie ook taakveld 6.1). Daarnaast zijn de verrekeningen van de algemene uitkering van de vorige jaren circa € 470.000 voordeliger dan eerder geraamd.
Tegenover de hogere algemene uitkering staan hogere kosten van overhead (€ 293.000). Er zijn meer kosten gemaakt in regionale samenwerkingsverbanden dan vooraf geraamd. Dit betreft bijvoorbeeld kosten voor de herijking van de GGD, inkoop jeugdhulp, voorzitterschap en ondersteuningsrollen binnen H10 en regionale evaluaties en visietrajecten. Daarnaast zijn er hogere telefoon- en datakosten en is er een lagere toerekening van apparaatskosten aan investeringen, projecten en grondexploitaties.

Programma 2 Verkeer en Vervoer (per saldo € 574.000 voordeel)

Op dit programma zijn voordelen ontstaan door lagere onderhouds- en energiekosten van de openbare verlichting door het invoeren van LED-verlichting, lagere kosten verkeersregelinstallaties door vertraging in het uitvoeren van het aansluiten van de verkeersregelinstallaties op het netwerkmanagementsysteem van de provincie Zuid-Holland en lagere kosten niet-chemische onkruidbestrijding als gevolg van een nieuwe aanbesteding. Daarnaast zijn er diverse kleinere mee- en tegenvallers.

Programma 3 Economie (per saldo € 280.000 voordeel)

Na het vaststellen van de economische agenda in de raad van juli 2017 is het uitvoeringsprogramma opgesteld. Dit uitvoeringsprogramma is in oktober gereed gekomen. Een aantal activiteiten zijn ook al gerealiseerd, zoals het vaststellen van het gemeentelijk inkoopbeleid en het vereenvoudigen van het vergunningenproces evenementen. Daarnaast is er sprake van enige fasering van de uitvoering, waardoor de beschikbare budgetten niet zijn uitgeput. Ook bij het uitvoeren van de motie om voorstellen en ideeën te ontwikkelen voor het Damplein en Damlaan die helpen bij het vergroten van de levendigheid en ondernemersklimaat is sprake van een aangepaste fasering.

Programma 5 Sport, Cultuur en Recreatie (per saldo € 279.000 voordeel)

Het voordeel op dit programma komt enerzijds door lagere onderhoudslasten en hogere huuropbrengsten van de sportaccommodaties. En anderzijds doordat de voor 2017 geplande activiteiten in het kader van de Landschapstafel Duin, Horst en Weide en het project Groenzone Heuvelweg voor een deel doorgeschoven zijn naar 2018. Bovendien is het bij de tweede tussentijdse rapportage beschikbaar gestelde bedrag voor de vervanging van de speeltoestellen van de speeltuinvereniging aan de Rozenlaan 16A doorgeschoven naar 2018 omdat door vertraging als gevolg van nadere afstemming de vervanging nog niet kon worden uitgevoerd in 2017.

Programma 6 Sociaal domein (per saldo € 466.000 nadeel)

Op dit programma is een groot nadeel ontstaan op de jeugdzorg van € 2.200.000. In de tweede tussentijdse rapportage is het risico van een mogelijk tekort op de jeugdzorg-uitgaven gemeld. Inmiddels bevestigen actuele prognoses dat het aantal jeugdigen in de jeugdzorg in 2017 in Leidschendam-Voorburg fors is toegenomen t.o.v. 2016. Dit sluit aan bij de landelijke en regionale autonome groei. De stijging van de jeugdzorguitgaven in Leidschendam-Voorburg ligt 1% lager dan het regionale gemiddelde.

Tegenover dit forse nadeel staan ook een aantal voordelen. Het voordeel van € 500.000 bij de WMO wordt met name veroorzaakt door lagere kosten voor begeleiding. Bovendien zorgt de definitieve afrekening van de dienstenvouchers (HHT 2016) en de resultaten van voorgaande jaren voor een incidentele meevaller op het onderdeel huishoudelijke ondersteuning.

Daarnaast is er een voordeel op het onderdeel arbeidsparticipatie van € 400.000 onder andere doordat in 2017 minder is ingezet op de duurdere trajecten als loonkostensubsidie. Bovendien is er een voordeel op het taakveld samenkracht en burgerparticipatie van € 800.000 dat met name veroorzaakt wordt doordat het van het Rijk ontvangen bedrag voor de huisvesting van statushouders in 2017 nog niet volledig is besteed en omdat de gemeente in 2017 compensatie van het Rijk heeft ontvangen voor de in 2016 gemaakte kosten ter voorbereiding van de komst van een AZC. Het resterende voordeel betreft diverse kleinere meevallers.

Programma 8 VHROSV (per saldo € 253.000 voordeel)
Het voordeel op dit programma wordt veroorzaakt doordat een lagere verliesvoorziening voor de grondexploitatie Vlietvoorde nodig is op basis van de actualisatie die begin 2018 heeft plaatsgevonden.

Mutaties reserves (€ 1.424.000 nadeel)

Het nadeel op mutaties reserves wordt met name veroorzaakt door een lagere onttrekking aan de algemene reserve vrij besteedbaar. In de loop van het jaar zijn voor diverse projecten zoals bijvoorbeeld Stedelijke Vernieuwing, de Omgevingswet en het Groenstructuurplan ten laste van deze reserve middelen beschikbaar gesteld. De kosten van deze projecten staan op de andere programma's. Aangezien een aantal van deze projecten doorgeschoven zijn naar 2018 zijn de totale werkelijke kosten van deze projecten lager dan begroot en wordt ook een lager bedrag onttrokken aan de reserve. Op de diverse programma's levert dat een voordeel op (lagere lasten) en voor programma Bestuur en ondersteuning een nadeel (lagere bate).

Weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen is een soort financiële buffer: het is het vermogen van de gemeente om financiële tegenvallers op te kunnen vangen en haar taken te kunnen voortzetten. Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de weerstandscapaciteit (het totaal van algemene reserves en de post onvoorzien) en van het risicoprofiel (totaal van risico’s). Het weerstandsvermogen van de gemeente is goed te noemen, omdat de huidige weerstandscapaciteit ruim voldoende is om eventuele risico’s die de gemeente nu kan zien op te kunnen vangen.

Investeringen 2017
Voor 2017 stond een bedrag van € 36,2 miljoen aan geplande investeringen op de rol. In werkelijkheid is dat € 24,9 miljoen geworden. Dit betekent dat in 2017 circa 69% van het totaal beschikbare investeringsbedrag is uitgegeven. Een aantal investeringskredieten met betrekking tot de Stompwijkse weg, de Waterspoorparken, bodemherstel Rietvink, Uitvoering Verkeers- en Vervoersplan en diverse onderdelen van het project Moderne Overheid, met een totaalwaarde van circa € 11,2 miljoen worden doorgeschoven naar 2018. Dit zijn met name kredieten die onderdeel uit maken van grote meerjarige investeringsprojecten, waarvan de uitvoering vertraging heeft opgelopen door bezwaren, extra onderzoek of overleg.